ارزش علم تفسیر

اگر ارزش هر علمى را وابسته به موضوع آن بدانیم، به یقین علم تفسیر که موضوع آن کلام خداست، از ارزشمندترین علوم است .
ارزش هر علمى به جهت ارزش موضوع آن علم است . مانند علم طب و پزشکى که در جهت‏حفظ و سلامتى جسم آدمى است . و همین‏طور دیگر علوم ...
ارزش علم تفسیر، قطعا بالاتر از دیگر علوم است زیرا موضوع آن، «کلام خدا» است که جنبه هدایت آدمى را بر عهده دارد . قرآن، یکى از موهبتهاى بزرگ خداوند است که به پیامبر گرامى اسلام صلى الله علیه و آله و از طریق او به امت اسلامى، ارزانى شده است . قرآن، کتاب نور و صحیفه هدایت است . اگر مسلمانان قرآن را فرا گیرند، و با معارف آن آشنا شوند، قطعا بهترین امت‏هاى روى زمین خواهند بود .
چنانکه امیر مؤمنان على علیه السلام مى‏فرماید:
«تعلموا القرآن فانه احسن الحدیث، و تفقهوا فیه فانه ربیع القلوب، و استشفوا بنوره فانه شفاء الصدور، و احسنوا تلاوته فانه انفع القصص‏» (1) .
«قرآن را بیاموزید که بهترین گفتار است، و آن را نیک بفهمید که بهار دلهاست، از نور آن شفا و بهبودى خواهید که شفاى سینه‏هاى بیمار است، و قرآن را نیکو تلاوت کنید که سودبخش‏ترین داستانهاست‏» .
طبرسى مفسر بزرگ شیعه در مقدمه تفسیر خود «مجمع‏البیان‏» مى‏گوید:
«... از بزرگترین امتیازاتى که خداوند به امت محمد صلى الله علیه و آله از فضیلت و کرامت (نسبت‏به ملل دیگر) داده است، قرآن منزل و هدایت وحیانى است که بر پیامبر خود داده است‏» . 
فرج‏الله فرج اللهی 

نام‌ها و اوصاف قرآن در قرآن و روایات

قرآن مهم‌ترین معجزه پیامبر (ص) و آخرین کتاب آسمانی، نزد مسلمانان اهمیت و احترام بی‌نظیری دارد؛ از این رو، برای اشاره به این کتاب الهی، از نام‌ها، القاب و صفات متعددی استفاده شده است.

مفسر بزرگ قرن ششم، جمال الدین ابو الفتوح رازی، در مقدمه تفسیر خود 43 نام برای قرآن آورده است که بیشتر جنبه وصفی دارد. طبرسی در ~مجمع البیان~ به نام‌های: 'قرآن'، 'فرقان'، 'کتاب' و 'ذکر' اکتفا کرده است. بدر الدین زرکشی نقل می‌کندکه حرالی کتابی در این زمینه نوشته و بیش از نود اسم یا وصف برای قرآن یاد آورشده است. از قاضی ابو المعالی عزیزی بن عبدالملک نیز 55 نام و عنوان برای قرآن نقل کرده است که 43 نام آن با فهرست ابو الفتوح رازی مشترک است. فیروزآبادی در ~بصائر ذوی التمییز~ ادعا می‌کند که برای قرآن صد اسم در قرآن کریم آمده و 94 اسم را ذکر می‌کند.

علوم قرآنی اصطلاحی است درباره مسایلی مرتبط با شناخت قرآن و شؤون مختلف آن^[۱] و هدف آن شناخت همه شئون مربوط به قرآن اعم از تاریخ و تفسیر و صورت و محتوا و نهایتا استفاده بهتر بردن از قرآن در حوزه علوم شرعی و معارف دینی است^[۲].

این علوم عبارت‌اند از

• تاریخ قرآن
• علم تفسیر
• علم قرائت و تجوید و ترتیل
• علم رسم عثمانی، یعنی شناخت چگونگی رسم الخط و املای قدیمی و ثابت قرآن مجید.
• علم اعجاز قرآن
• علم اسباب نزول
• علم ناسخ و منسوخ
• علم محکم و متشابه
• علم مکی و مدنی
• علم اعراب
• علم غریب القرآن و مفردات قرآن و وجوه و نظایر (واژگان‌شناسی قرآن)
• علم قصص
• فقه قرآن یا احکام قرآن

[1] (فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا) (اگر آنها نيز به مانند آنچه شما ايمان آورده ‏ايد ايمان بياورند، هدايت يافته‏ اند). در این آیه دعوت به اهل کتاب است، که ایمان بیاورید مانند ایمان صحابه زیرا ایمان مثل ایمان صحابه سبب هدایت است[2]. و در عنقود الجمان است: زیل این آیه مبارکه: الایة دلیل علی ان ایمان الصحابة  معیار لایمان جمیع الامة. (خداوند جماعت عصر پيامبر 4 يعني صحابه را مورد خطاب قرار مي دهد و اعلام مي کند، اگر ديگران، ايماني مانند ايمان شما و شبيه به آن و به همان چيزي که شما ايمان آورديد بياورند، پس هدايت يافته اند و جزء رستگاران مي باشند. يعني ايمان صحابه معيار قبولي ديگران است. و اگر از شما روي بگردانند، يعني اينکه شما را قبول نداشته باشند و به شما پشت کنند و ايمان آنها، ايماني به غير از ايمان شما باشد، پس جزء هدايت يافتگان نبوده و تنها در مخالفت با شما هستند. پس قبول شدن ايمان ساير مسلمين مربوط به قبول ايمان صحابه و تشابه با ايمان آنها مي باشد و پشت نکردن به شيوه آنها.